درس دعای روز بیست و هفتم

  چرا درخواست درک فضیلت شب قدر روز بعد انجام می‌گیرد؟!
 تبیین مفهوم قدر و مصداق بارز عینی آن، شرح دعای بیست و هفتمین روز از ماه مبارک رمضان از سوی حجت‌الاسلام‌ حسن عرفان شرح داده شده است.

اللَّهُمَّ ارْزُقْنِي فِيهِ فَضْلَ لَيْلَةِ الْقَدْرِ وَ صَيِّرْ أُمُورِي فِيهِ مِنَ الْعُسْرِ إِلَى الْيُسْرِ وَ اقْبَلْ مَعَاذِيرِي وَ حُطَّ عَنِّيَ الذَّنْبَ وَ الْوِزْرَ يَا رَءُوفاً بِعِبَادِهِ الصَّالِحِين.

اى خدا در اين روز فضيلت ليلة القدر را نصيب من گردان و تمام‏امور و كارهاى مشكل مرا آسان گردان و عذرهايم را بپذير و وزر و گناهم را محو و نابود ساز، اى رئوف و مهربان در حق صالحان.

شب قدر در حقیقت، زمانی برای راز و نیاز با خداست و از زمان‌های پرفضیلتی است که اگر کسی آن لحظات را درک کند،‌ اجر و پاداش بسیاری از خدا دریافت خواهد نمود، شب قدر شب مبارکی است که فرشتگان و روح بر زمین نازل می‌شوند.

یکی از ویژگی‌های شب قدر «پنهان» بودن آن است تا بهانه‌ای باشد به این که مردم شب‌های بسیاری را با خدای خود خلوت کنند. بسیاری از علما، در طول یک سال، به شب‌زنده‌د‌اری می‌پرداختند تا فضیلت شب قدر را درک کنند.

در منابع دینی ما علاوه بر شب‌های نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم، شب‌های فرد دهه سوم ماه مبارک رمضان به عنوان شب‌های قدر معرفی شده‌ است که شب بیست و هفتم و بیست و نهم از جمله آن می‌باشد.

* پاسخ به یک پرسش

در ابتدای بحث، این سؤال پیش می‌آید که چرا درخواست درک فضیلت شب قدر روز بعد انجام می‌گیرد؛ یعنی وقتی این دعا را هنگام روز می‌خوانیم که شب قدر (شب بیست و هفتم) را پشت سر گذاشته‌ایم، پس چرا از خداوند درخواست می‌کنیم که فضیلت شب قدر را روزی ما گرداند! این مساله، مثل این است که، در روز جمعه از خداوند بخواهیم فضیلت شب  جمعه‌ای که گذشت را به ما عنایت کن! در پاسخ باید گفت که در روایات آمده است که روز بعد از شب قدر یا روز هر شب مقدسی، مانند آن شب مقدس، مقدس است؛ یعنی روز بیست و سوم ماه رمضان، مانند شب بیست و سوم ماه رمضان است یا روز بیست و هفتم ماه رمضان، مثل شب بیست و هفتم می‌باشد.

نکته لطیف اینجاست مثلا دیشب که شب قدر بوده است روز قدر ما به شمار می‌رود و شب قدر نیمکره دیگر زمین می‌باشد.

اهمیت سوره قدر

سوره قدر به تنهایی دارای جایگاه بسیار بلندی است و در متون روایی به قرائت آن در تمام زمان‌های به ویژه ماه مبارک رمضان تأکید بسیاری شده است، ولی ویژگی خاص آن این می‌باشد که شیعیان می‌توانند با استدلال به سوره قدر، تمام مذاهب اسلامی را پیرو مذهب شیعه کنند.

وَ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ يَا مَعْشَرَ الشِّيعَةِ خَاصِمُوا بِسُورَةِ إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ   تَفْلُجُوا فَوَ اللَّهِ إِنَّهَا لَحُجَّةُ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى عَلَى الْخَلْقِ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ إِنَّهَا لَسَيِّدَةُ دِينِكُمْ وَ إِنَّهَا لَغَايَةُ عِلْمِنَا يَا مَعْشَرَ الشِّيعَةِ خَاصِمُوا بِ «حم  وَ الْكِتابِ الْمُبِينِ  إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ» فَإِنَّهَا لِوُلَاةِ الْأَمْرِ خَاصَّةً بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ(ص)

امام محمد تقى عليه السلام فرمود: اى گروه شيعه: با سوره «انا انزلناه» (با اهل سنت) مخاصمه و مباحثه كنيد تا پيروز شويد، بخدا كه آن سوره پس از پيغمبر، حجت خداى- تبارك و تعالى- است بر مردم و آن سوره سرور دين شماست (بزرگترين دليل مذهب شماست) و نهايت دانش ماست (زيرا كاشف از شب قدر است و در آن شب مكنونات علمى براى ما هويدا مى‏گردد) اى گروه شيعه با آيات حم  وَ الْكِتابِ الْمُبِينِ  إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ مخاصمه كنيد، زيرا اين آيات مخصوص واليان امر امامت ،بعد از پيغمبر صلّى اللَّه عليه و آله است. (کافی ج1 ص249)

بر اساس اسنادی که حتی در کتب اهل تسنن وجود دارد، آمده است که در شب قدر، فرشتگان نازل می‌شوند و قرآن نیز در سوره قدر می‌فرماید: تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ فيها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ؛ فرشتگان و «روح» در آن شب به اذن پروردگارشان براى(تقدير) هر كارى نازل مى‏شوند(قدر 4)«تنزّل» فعل مضارع است و در فعل مضارع استمرار وجود دارد: «تنزل» یعنی هر سال در شب قدر فرشتگان نازل می‌شوند.

سیدبن طاووس فرموده بود: من شب قدر را می‌شناسم و فرشتگان را می‌بینم.

در زمان حیات پیامبر‌(ص) فرشتگان و روح اعظم بر پیامبر‌(ص) نازل می‌شدند به عقیده شیعه، نزول فرشتگان در زمان امیرالمومنین‌(ع) بر آن حضرت و در حیات ائمه‌(ع) دیگر بر آن بزرگواران نازل می‌شدند و اکنون نیز، فرشتگان و روح اعظم بر حضرت حجت‌ابن الحسن‌(عج) که حجت حق هستند، نازل می‌شوند.

حال از اهل تسنن و تمام مذاهب غیر شیعی می‌پرسیم آیه می‌فرماید: اکنون که فرشتگان و روح اعظم نازل می شوند، بر چه کسی نازل می‌شوند؟! آیا فرشتگان بدون هدف بر زمین نازل می‌شوند؟

عقیده شیعیان در این مساله بسیار روشن و شفاف است که می‌گویند بر امام زمان‌(عج) نازل می‌شوند. شما (دیگر مذاهب) که عقیده به امام زمان‌(عج) ندارید یا امام زمان‌(عج) را زنده نمی‌دانید! نزول فرشتگان را برای چه کسی می‌دانید؟!

نزول این فرشتگان مثل فرشتگانِ باران نیست که به زمین می‌آیند و بر می‌گردند،‌ قرآن می‌فرماید برای«کل امر» نزول می‌کنند و باید نزد حجت خدا بیایند.

اگر این سوره به صورت صحیح، در دنیا تبیین شود تمام مذاهب غیر شیعی بدون تعصب را می‌توان شیعه کرد و یا به حقانیت شیعه آگاه ساخت.

فضائل شب قدر

از فضائل شب قدر نزول قرآن است.

خداوند در قرآن می‌فرماید: إِنَّا أَنْزَلْناهُ في‏ لَيْلَةِ الْقَدْرِ. ما آن (قرآن) رادر شب قدر نازل کردیم. (قدر 1)

«مبارک بودن» از دیگر فضایل شب قدر می‌باشد.

خداوند در سوره دخان می‌فرماید: إِنَّا أَنْزَلْناهُ في‏ لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ . ماآن(قرآن)را درشب پربرکتی نازل کردیم. (آیه 3)     

از این دو آیه فهمیده می‌شود که لیلةالقدر، همان لیله مبارکه می‌باشد.

فضیلت دیگر شب قدر، «تقدیر و تدبیر» است که بهتر از هزار ماه است به عبارتی بیشتر از 83 سال و 4ماه می‌باشد که فراتر از یک عمر طبیعی بشر است.

درخواست آیت‌الله کوهستانی چه بود؟

در فراز دیگر این دعا می‌خوانیم: وَ صَيِّرْ أُمُورِي فِيهِ مِنَ الْعُسْرِ إِلَى الْيُسْرِ؛ تمام امور و کارهای مشکل مرا آسان گردان.

حضرت آيت‌الله گلپايگاني به آيت الله كوهستاني فرمود: ما به دعاي شما نياز داريم ما را دعا كنيد. آيت‌الله كوهستاني نيز فرمود: من شما را دعا مي كنم، اما من هم از شما تقاضايي دارم و آن اين است كه دعا كنيد و از خدا بخواهيد هر چه سختي و فشار قرار است متوجه من شود در همين دنيا بر من وارد گردد و از سختي قيامت و فشار آخرت مرا نجات دهد. (برقله پارسایی ص-336)                                                    

معنای دقیق لیلةالقدر در کلام امام صادق (ع)

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ اللَّيْلَةُ فَاطِمَةُ وَ الْقَدْرُ اللَّهُ فَمَنْ عَرَفَ فَاطِمَةَ حَقَّ مَعْرِفَتِهَا فَقَدْ أَدْرَكَ لَيْلَةَ الْقَدْرِ وَ إِنَّمَا سُمِّيَتْ فَاطِمَةَ لِأَنَّ الْخَلْقَ فُطِمُوا عَنْ مَعْرِفَتِهَ؛ امام صادق عليه السّلام فرمود: معنى كلمه ليلة، كه در آيه اول سوره مباركه قدراست، فاطمه و معنى كلمه قدر ،خدا است، پس كسى كه فاطمه را آن طور كه بايد و شايد بشناسد ليلة القدر را درك نموده است، فاطمه بدين جهت فاطمه،نامیده شده است که خلق نتوانستند اورا بشناسند. (بحار ج 43 – ص65)

از جمله مباحثی که در مورد «لیلةالقدر» در روایات مطرح‌شده است، این است که شب قدر به حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا (س) تفسیر شده است.