سومالي از دو دهه پيش درگير جنگهاي داخلي و تجاوزات خارجي است. جنگ هايي كه دست سياستها و منافع قدرت هاي فرامنطقهاي
در آن مشهود است. آنچه ميخوانيد گفتوگو با پرفسور «عبدي ساماتار»، استاد جغرافي در دانشگاه «مينسوتا» و همچنين پژوهشگر
دانشگاه پروتريا در آفريقاي جنوبي است.
گفتوگو با پرفسور دانشگاه «مينسوتا»:
سومالي تاوان سياستهاي آمريكا را ميپردازد
سومالي كه سال ها زير يوغ استعمارگراني هم چون انگلستان و ايتاليا قرار داشت، اين روزها با قحطي دست و پنجه نرم ميكند. بيش از
يك سوم جمعيت 10 ميليوني اين كشور مسلمان، در معرض خشكسالي بيسابقه و گرسنگي هستند و رسانه هاي دنيا پر از تصاوير
كودكاني است كه پوست و استخواني بيشتر نيستند و مادراني كه كاري جز اشك ريختن و انتظار كشيدن از دستشان ساخته نيست. انتظار
آنكه كي كودك زارشان تسليم مرگ خواهد شد.
انتساب اين وضعيت بحراني به خشكسالي اگر چه بيراه نيست اما سطح رويين ماجراست. چرا كه خشك سالي در سومالي عامل جديد و
غريبي نيست. سومالي از دو دهه پيش درگير جنگهاي داخلي و تجاوزات خارجي است. جنگ هايي كه دست سياستها و منافع قدرت هاي
فرامنطقهاي در آن مشهود است.
آنچه ميخوانيد گفتوگويي با پرفسور «عبدي ساماتار» است. پرفسور ساماتار استاد جغرافي در دانشگاه «مينسوتا» و همچنين
پژوهشگر دانشگاه پروتريا در آفريقاي جنوبي است. زمينه تحقيقاتي اين استاد آفريقايي تبار، رابطه دموكراسي و توسعه در كشورهاي جهان
سوم و به خصوص آفريقاست. تحقيقات او همچنين اسلام، سرمايه اجتماعي و قوميت در شاخ آفريقا را در بر مي گيرد.
1. در حال حاضر سومالي از بحراني كه نتيجه ي جنگ هاي داخلي و خشك سالي بوده است رنج مي برد. به نظر شما كدام يك از اين
دو مورد در ايجاد وضعيت فعلي سومالي مؤثرتر بوده است؟
خشك سالي در سومالي هميشه وجود داشته اما هيچ گاه به قحطي نينجاميده است. در 50 سال اخير، اين اولين باري است كه خشك سالي به
قحطي مي انجامد. علت قحطي، بيش تر مداخله هاي نظامي و سياسي 10 سال اخير بوده است كه مردم سومالي را نسبت به چرخه ي آب
و هوا آسيب پذير كرده است. قحطي بيش از آن كه كار خدا باشد محصول دست بشر است. در واقع جنگ آمريكا با ترور، تجاوز اتيوپي به
سومالي و تأييد آن از سوي آمريكا، الشباب، دولت فدرال موقت و جامعه ي جهاني مسبب اين قحطي هستند.
2. برخي از كاشناسان مسايل بين الملل بر اين عقيده اند كه سياست هاي جهاني سازي و برنامه هاي سازمان هاي بين المللي كه از راه
صندوق بين المللي پول در دهه ي 80 اعمال شد به تغيير وضعيت زندگي و چه بسا نابودي آن در سومالي انجاميد. نظر شما در اين باره
چيست؟
بخش اعظم تخريب زندگي در سومالي در 20 سال گذشته و به دست جنگ طلبان و ديگران انجام شده است. تلفيقي از سياست هاي نادرست
دولت نظامي سومالي كه ساختار اجتماعي و سياسي سومالي را دچار انشقاق كرده و همين طور پروژه ي جنگ سرد به اضافه ي سياست
هاي اقتصادي نئوليبرال صندوق بين المللي پول و بانك جهاني، عامل ركود و تجزيه ي سومالي بوده است. البته عواملي كه در سؤال يك
بدان اشاره كردم از اين عوامل در قحطي فعلي مؤثرتر بوده اند.
3. از چه زماني و با چه بهانه اي مداخله هاي آمريكا در سومالي آغاز شده است و اصلاً چرا سومالي براي آمريكا مهم است؟
آمريكا ابتدا در دوران جنگ سرد به سومالي علاقه مند شد. پس از آن سياست هاي آمريكا در جنگ با ترور باعث شد كه سومالي را كه گروه
الشباب در آن مستقر بود مورد هدف قرار دهد. هم چنين تأثير اتيوپي در سياست خارجي آمريكا باعث تشديد اين حملات گرديد.
4. در سال 2006 اتيوپي با حمايت كامل آمريكا به سومالي حمله كرد. دليل آمريكا براي حمايت از اين حمله چه بود؟
اتيوپي از مدت ها پيش تمايل داشته است كه كنترل سومالي را در دست گيرد اما هرگاه يك دولت ملي در سومالي حاكم بوده اين امر ميسر
نبوده است. در سال 2006 اتيوپي فرصت يافت به اين بهانه كه اتحاديه ي دادگاه هاي اسلامي كه موگاديشو (پايتخت سومالي) را از دست
جنگ طلبان آزاد كرد و صلح را در بيش تر جاهاي سومالي برقرار كرد، تروريست است، هدفش را محقق كند. حمله ي اتيوپي به سومالي
باعث راديكال شدن طيف جوان اتحاديه و به وجود آمدن گروه الشباب كه هم اكنون معرف همگان است، شد.
5. به تازگي آمريكا به بهانه ي مبارزه با تروريسم مداخله هاي زيادي در سومالي داشته است. اين مداخله ها تا چه حد در اين كه
سومالي به وضعيت فعلي برسد، تأثير داشته است؟
سياست آمريكا در سومالي بر جنگ با آن چه «تروريست هاي مسلمان» مي نامد، متمركز شده است. به وسيله ي اين جنگ آمريكا
توانست دولت فدرال انتقالي را به رهبري «شيخ شريف» به اصطلاح «ميانه رو» در سومالي روي كار بياورد. شيخ شريف و
رژيمش تسليم مطلق خواسته هاي آمريكا هستند. ماهيت دولت فدرال انتقالي به عنوان رژيمي وابسته به آمريكا، فاسد و بي كفايت، آن را در
چشم مردم سومالي از مشروعيت انداخته است.
6. آيا دولت موگاديشو قادر است اين بحران را سامان دهد؟
خير.
7. مسأله ي ديگر، مسأله ي دزدان دريايي است. عده اي مي گويند كه آن ها به قدرت هاي بين المللي وابسته هستند و از آن ها براي
ريختن زباله هاي هسته اي در دريا استفاده مي شود. هم چنين اين كه آن ها براي ترساندن ماهي گيران محلي به كار گرفته شده اند. آيا اين
حقيقت دارد؟
زباله هاي سمي از اوايل دهه ي 90 به آب هاي سومالي ريخته مي شود. اما دزدان دريايي بيش تر از كشورهاي ديگر هستند كه براي
غارت منابع دريايي سومالي به آب هاي سومالي مي آيند. در آب هاي سومالي سه دسته دزد دريايي وجود دارد. دسته ي اول دزدان دريايي
هستند كه از كشورهاي هند، چين، كره جنوبي، اسپانيا، ايتاليا، فيليپين و غيره براي غارت ماهي هاي سومالي به ارزش 450 ميليون دلار
به اين آب ها مي آيند. دسته ي دوم دزدان دريايي، ماهي گيران سوماليايي هستند كه براي دفاع از آب هاي سومالي در مقابل تهاجم ماهي
دزدان دريايي، دست به ربودن كشتي هاي ماهي گيري خارجي مي زنند. دسته ي سوم دزدان دريايي، تبهكاران سوماليايي هستند كه براي
دريافت غرامت دست به ربودن كشتي هاي باربري مي زنند.
8. به ظاهر سازمان هاي بين المللي به دليل حضور گروه الشباب در سومالي از كمك به مردم منطقه امتناع مي كنند و به همين علت
بسياري از آنان مي ميرند. چرا آن ها چنين تصميمي گرفته اند؟
دليل آمريكا و سازمان ملل آن است كه اين مردم منابع غذايي را مي گيرند و به گروه الشباب مي پيوندند و به هيچ وجه براي آن ها مهم
نيست كه ممكن است مردم محلي از گرسنگي بميرند.
9. كمك هاي سازمان هاي بين المللي را براي حل بحران اخير سودان چه طور ارزيابي مي كنيد؟
وقتي سازمان ملل از وجود قحطي در سومالي خبر داد پيش از آن 80 هزار نفر از مردم سومالي از گرسنگي مرده بودند. اين كمك ها
براي يك قحطي كه بشر عامل آن بوده بسيار با تأخير بوده است.
10. آيا رسانه هاي بين المللي به وظيفه ي خود در قبال سومالي عمل كرده اند؟
آن ها در روزهاي اخير خوب عمل كرد ه اند اما از كشف قحطي خزنده پيش از آن كه هزاران نفر به سبب آن جان خود را از دست دهند،
غفلت كردند.
دیدگاه ها