راهکار کسب توفیق
  تبیین مفهوم توفیق و اسباب جلب توقیق از سوی خداوند و ... از مباحثی است که در بیست و چهارمین دعای روز ماه مبارک رمضان از سوی حجت‌الاسلام‌ حسن عرفان شرح داده شده است.  

اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ فِيهِ مَا يُرْضِيكَ وَ أَعُوذُ بِكَ مِمَّا يُؤْذِيكَ‏ وَ أَسْأَلُكَ التَّوْفِيقَ فِيهِ لِأَنْ أُطِيعَكَ وَ لاَ أَعْصِيَكَ يَا جَوَادَ السَّائِلِين.

خدایا در این روز، آن چیزی که تو را راضی می‌کند می‌خواهم و از چیزهایی که تو را آزار می‌دهد، به تو پناه می‌برم و توفیق اطاعت از تو و عصیان نکردن از تو را خواهان هستم ای بخشش‌کننده سؤال‌کنندگان.

در جمله سوم این دعا آمده است « وَ أَسْأَلُكَ التَّوْفِيقَ فِيهِ لِأَنْ أُطِيعَكَ وَ لاَ أَعْصِيَكَ»، این جمله شباهت زیادی به دعای امام زمان (عج) دارد که حضرت فرمودند: «اللَّهُمَّ ارْزُقْنَا تَوْفِيقَ الطَّاعَةِ وَ بُعْدَ الْمَعْصِيَةِ».

توفیق یعنی چه؟

توفیق از مباحث دینی است که بسیار به آن توصیه شده است. در محاورات عرفی نیز مردم به یکدیگر می‌گویند: «خدا به شما توفیق دهد».

توفیق یعنی فراهم‌شدن اسباب

امیرالمومنین علی علیه السلام فرمود: التَّوْفِيقُ عِنَايَةُ الرَّحْمَنِ. توفیق عنایت خداوند رحمن است. تصنيف غرر الحكم و درر الكلم،

تفاوت جد و جهد با توفیق

انسان باید کوشش کند که اسباب عادی یک کار را فراهم کند، که به آن جد و جهد و تلاش گویند و خداوند نیز اسباب معنوی را فراهم می‌کند که به آن توفیق می‌گویند.

توصیه آیت الله العظمی مرعشی (ره)

آیت‌الله سيد محمود مرعشي می‌گوید: آیت الله‌العظمی مرعشي نجفي (ره) به خويشاوندان و نزديكان و بويژه فرزندان خود سفارش مي كرد كه در منزل هيچ وقت قرآن را دور از دسترس قرار ندهند، بلكه در جايي بگذارند تا هميشه ديده شود و مي فرمود: «يادتان نرود كه هرگاه چشمتان به آن مي افتد، چند آيه اي از آن تلاوت كنيد و كوشش نماييد تا آياتي را از آن حفظ كنيد» و توصيه مي‌كردند كه حتماً با وضو و طهارت قرآن را تلاوت كنيد. اگر مي خواهيد توفيق از شما سلب نشود هر روز يك جزء يا هر مقدار كه مي توانيد، قرآن بخوانيد؛ زيرا قرآن به شما آرامش خاطر و امنيت مي بخشد. (بشارت ج3 ص 27)

در روایات، توفیق بدون تلاش و کوشش وجود ندارد، به این معنا که خداوند توفیق دهد و ما کوشش نداشته باشیم.

تلاش و کوشش انسان، بدون توفیق نیز معنا ندارد و به سامان نمی‌رسد.

امام رضا علیه السلام فرمودند: وَ مَنْ سَأَلَ اللَّهَ التَّوْفِيقَ وَ لَمْ يَجْتَهِدْ فَقَدِ اسْتَهَزَأَ بِنَفْسِهِ؛ هر كس از خدا توفيق بخواهد و كوشش ننمايد خود را مسخره كرده است. بحار الأنوارج‏75، ص: 356

توفیق درتفسیر قرآن

آيت الله جوادي آملي می‌گویند: مرحوم علامه طباطبايي هر جا سخن از بحث تفسير مي شد، مرتب آيه را مي خواند و تفسيرش را بيان مي نمود. اگر گوشه اي از قرآن در شخصي ظهور پيدا كرد و آن شخص هم امين وحي خدا و در محضر قرآن بود، مشمول وعده خداوند مي شود. ايشان تلاش مي كردند كه با ابزار عقل، در محضر قرآن و سنت باشد، مواظب بود كه هر غذايي را نخورد، هر كتابي را مطالعه نكند، هر درسي را نگويد و هر حرفي را گوش ندهد. (نشریه بشارت – موسسه امام رضا(ع) ش 8 ص 30-31

اگر می‌خواهیم ببینیم که خدا از ما راضی است باید به قلب خودمان مراجعه بکنیم، اگر دیدیم که ما از خدا راضی هستیم، پس متوجه خواهیم شد که خدا نیز از ما راضی است.

امام جواد (ع) در روایتی می‌فرمایند که مؤمن باید سه خصلت داشته باشد، که نخستین آن توفیق از سوی خدا است، یعنی آدمی که در کردار و اعمال و... توفیق الهی نداشته باشد، به درد نمی‌خورد و دومین و سومین خصلت نیز داشتن واعظ درونی و پذیرفتن نصیحت دیگران است.

به واسطه توفیق الهی، مسیرهای سعادت در دنیا و آخرت برای انسان هموار می‌گردد،‌ پرهیز از گناهان سبب می‌شود که توفیقات الهی متوجه انسان شود.

مرحوم محدث قمی در کتاب کنی والالقاب نقل می‌کند که سبب توفیق‌یافتن «بشر حافی» برای توبه این بود که وی روزی در راه قطعه کاغذی یافت که در آن بسم‌الله الرحمن الرحیم نوشته شده بود و ناخواه پایمال می‌شود،‌ بشر برای احترام به اسم خدا آن را برداشت و پاکیزه کرد و در جای مناسبی قرار داد و این امر سبب هدایت و توبه او شد.