عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي با اشاره به اينكه در قرآن و احاديث، رابطه نزديكي ميان اخلاق اجتماعي، سياسي و اقتصادي با عبوديت وجود دارد، گفت: اخلاق اقتصادي مرز تفاوت بين جامعه اسلامي با جوامع سرمايه‌داري و عقب‌مانده است.
به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی بسیج طلاب ، حسن رحيم‌پور ازغدي در نشست تخصصي «قرآن و مفاسد اقتصادي» ضمن تشريح ريشه‌هاي كلمه قرآن، تعابير و ديگر عبارت‌ها و معاني مشابه آن در كتاب وحي، همانند فرقان، ذكر، تنزيل، كتاب و غيره اظهار داشت: كساني كه مي‌خواهند در زمينه تفسير قرآن كار كنند، بايد به انسجام و تعادل معنوي و لغوي قرآن توجه كرده و آن را حفظ كنند.
*دانشمندان غربي مي‌گويند متأسفانه ما قرآن را با تورات و انجيلي كه قبول نداريم، مقايسه كرديم
وي با اشاره به اينكه تمام عبارت‌هايي كه مرتبط با قرآن است، نشان از آسماني و وحياني بودن اين كتاب الهي دارد نه زميني و بشري بودن آن، ابراز داشت: مستشرقين غربي در اين زمينه حتي خود را چنين نقد مي‌كنند: ما دانشمندان غربي هيچگاه به قرآن نگاه جدي نداشته‌ايم و نهايت بهره‌وري ما از آن اين بود كه با تورات و انجيلي كه خودمان قبول نداريم مقايسه كنيم. اينگونه روشنفكران غرب، بدون اهانت مستقيم به قرآن كريم،‌ آن را در سطح كلام بشري نزول دادند.
رحيم‌پورازغدي با اشاره به جنگ و دعواي قبيله‌اي، حزبي بين مفسران مسلمين گفت: بين علماي شافعي و حنبلي هميشه بر سر كلام، مخلوق يا حادث بودن قرآن كريم نزاع بوده تا حدي كه منجر به خونريزي شده بدون آنكه به دستورالعمل الهي از يكديگر اشكال كنند و بي‌اعتنا به مقام عمل در مقابل اين كتاب وحياني به مشاجره‌هاي بيهوده دامن زدند.

*تحقق عدالت اقتصادي وسيله براي رسيدن به تقرب الهي است

وي، بخش ديگري از برداشت و تفسير از آيات قرآني را مربوط به متن همان آيات قرآني دانست و عنوان كرد: قرآن، فلسفه ارسال انبيا را حكمت، تعليم كتاب، تزكيه، قسط و عدل، توحيد و خداپرستي معرفي مي‌كند، البته برخي اهداف نهايي و برخي ديگر مياني‌اند؛ زيرا يك فعل نمي‌تواند چند جهت داشته باشد، پس يك هدف آن ذاتي و بقيه اهداف مياني خواهند بود كه با تحقق آنها به هدف نهايي خواهيم رسيد.
عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي با اشاره به آيه «ليقوم الناس بالقسط» گفت: برخي مفسرين مي‌گويند مردم به وسيله قسط و عدل قيام كنند و بعضي ديگر تفسير مي‌كنند كه مردم خود قسط و عدل را برپا كنند؛ در هر دو صورت، انجام عدالت از سوي انبيا و حاكمان اسلامي تا وقتي كه جامعه حقيقي و واقعي وجود نداشته باشد، فقط موضوعي انتزاعي خواهد بود.
وي با طرح اين سؤال كه آيا آخرين دستاورد عدالت اقتصادي اين است كه همه به يك اندازه بخوريم؟ افزود: عدالت اجتماعي و اقتصادي هم هدف نهايي نبوده و اين در حالي است كه قرآن، هدف نهايي از خلقت را شناخت، عبوديت و تقرب به خداوند برشمرده تا براي ملاقات با خدا آماده شويم، البته تمام اينها بدون تزكيه، تعليم، تربيت و عدالت اجتماعي، اقتصادي و سياسي ممكن نخواهد بود.

*عدالت اقتصادي اسلامي منشأ نظري و تئوري قرآني دارد

رحيم‌پور ازغدي با اشاره به اثبات منشأ نظري و تئوري عدالت اقتصادي در قرآن كريم ،‌ بيان كرد: خداوند در قرآن، انسان را به نفي شرك، اتحاد، عدالت اقتصادي، عدالت اخلاقي و ‌اجتماعي دعوت مي‌كند و هر چه ميزان عمل به اين موضوع‌ها كم شود تزكيه و زهد هم كمتر خواهد بود.
وي افزود: توصيه قرآن به توحيد و وحدت اجتماعي، ‌درخواست برادري، بسط اخلاق در همه عرصه‌هاي سياسي، اقتصادي و فرهنگي در طول يكديگرند نه در عرض هم و كوتاهي در هريك از اين زمينه‌ها صالح بودن را مشكل خواهد كرد.
عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي در ادامه به تشريح آيه «إن الله لا يغفر أن يشرك به ويغفر مادون ذلك لمن يشاء»، شرك را منشأ اوليه مفاسد اقتصادي عنوان كرد و افزود: خداوند شرك به خود را هرگز نخواهد بخشيد و پايين‌تر از اين گناه را از هر كه بخواهد مي‌بخشد، زيرا شرك بزرگترين ظلم است كه مشرك با اين نگاه زندگي دنيا و جهان را نادرست تفسير مي‌كنند.
وي ادامه داد: حتي به خدايي گرفتن فرشتگان و انبيا نيز شرك و ظلم است كه خداوند به پيامبرش دستور مي‌دهد: «بگو من بشري هستم مثل شما و خداي‌مان يكي است».
رحيم‌پور ازغدي دعوت قرآن به كرامت عام بشري را از ديگر تأكيدهاي اين كتاب وحي به عنوان عامل مؤثر بر مفاسد اقتصادي خواند و اظهار داشت: براساس آيات الهي، هر انساني، هرجا و در هرقومي كه متولد ‌شود، داراي كرامت و ارزش‌هاي انساني است و كرامت خاص را هم بايد با تقوي و عمل به دست آورد و يكي از مخالفت‌هاي قرآني با مفاسد اقتصادي به دليل حفظ حرمت كرامت انساني است.
وي با اشاره به تأكيد قرآن بر حقوق انساني كه در آيه‌هاي گوناگون از سوره‌هاي مختلف آمده است، بيان كرد: كتاب وحي، حريت،‌‌ آزادي و اجتناب از گناه را مكرر يادآوري مي‌كند به همين دليل ايمان را اختياري مي‌داند نه اجباري، به انسان‌ها از هر طايفه‌اي كه باشند احترام مي‌گذارد و اصل را بر اساس مساوات و برابري قرار مي‌دهد.

* سفارش قرآن حقوق بشر، حق حيات و استفاده برابر از امكانات زندگي براي همه انسان‌هاست

رحيم‌پور ازغدي استفاده از همه خوبي‌ها، پاكي‌ها،‌ نعمت‌هاي الهي و امكانات زندگي را براي همه انسان‌ها از منظر قرآن كريم يكي و برابر دانست و افزود: حقوق بشر،‌ انتخاب اختياري همسر و تشكيل خانواده، تأكيد خاص بر حقوق دختران و زنان برخلاف جوامع قديم و جديد مدعي حقوق بشر، حق حيات،‌ زندگي و محترم شمردن جان يك انسان به عنوان جان همه انسان‌ها از ديگر مقوله‌هايي است كه عين عبارت‌ها در قرآن آمده است.
وي گستره ديگر اهميت اقتصاد و مبارزه با مفاسد اقتصادي در تعاليم قرآني را مربوط به حق دفاع از عملكرد و نتيجه آن برشمرد و ادامه داد: مواردي از اين دست نمونه‌هايي هستند از ارائه الگوي عملي براي زندگي بشري؛ حتي انتخاب و آزادي مسكن، حق مالكيت فردي بر اموال مشروع، احترام به حريم خصوصي، حفظ آبرو و حق دفاع در برابر تهاجم ديگران از ديگر موضو‌ع‌هايي است كه با مفاسد اقتصادي ارتباط تناتنگي دارد.

*انفاق بدون منت به فقرا وظيفه حاكم و ثروتمندان جامعه اسلامي است

عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي عدالت اجتماعي را بدون هيچ منتي از سوي دولتمردان دانست و عنوان كرد: انجام عدالت از سوي حاكمان از جمله حقوق شهروندي جامعه است و بايد حق مبارزه با مفاسد و منكر نيز براي آنان محفوظ بماند زيرا قرآن، حق ولايت زنان و مردان مومن را بر ديگران مقدم مي‌داند كه اين از طريق انتقاد، معاوضه و تبيين وظايف نهادها، همچنين اداء امر به معروف و نهي از منكر در امور سياسي، اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي محقق خواهد شد.
وي با تأكيد بر وجود آياتي مبني بر سفارش قرآن به عدالت اقتصادي و لزوم مبارزه با مفاسد آن گفت: خداوند مي‌فرمايد كساني كه به ضعفا و محرومين كمك نكنند، جهنمي هستند؛ حتي اگر نماز بخوانند، واي بر نمازگزاران كه نسبت به طعام مسكين بي‌توجه هستند و آن را از علائم جامعه جاهلي مي‌داند كه شامل امت اسلامي نيست.
رحيم‌پور ازغدي محافظت از اموال يتيم را از ديگر فعاليت‌هاي اقتصادي سفارش شده قرآن خواند و ابراز داشت: طبق اخبار قرآني، كساني كه مال يتيم را مي‌خورند در واقع آتش مي‌بلعند و اين نشان از حرمت مال مستضعفين دارد.
وي افزود: حفظ حرمت فقرا در قرآن مورد توجه خداوند است؛ زيرا دستور مي‌دهد كساني كه نمي‌توانند كار كنند حكومت و ثروتمندان جامعه موظف به تأمين آنها هستند و در برابر اتفاقي كه براي آنها بيفتد، مسئول خواهند بود.
عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي با اشاره به توصيه قرآن براي ورود به جنگ به دليل حمايت از حقوق بشري ادامه داد: قرآن دستور مي‌دهد براي حمايت از حقوق بشر و مستضعفين در جهان وارد جنگ شويد و مي‌فرمايد "ما لكم لاتقاتلوا في سبيل‌الله و المستضعفين و النساء و الرجال و الولدان يقولون ... شما را چه شده كه در راه خدا و مستضعفين و زنان و مردان و كودكان جنگ نمي‌كنيد " البته اين خط‌كشي‌ها و مرزبندي‌هاي جغرافيايي كه بر آنها پرچم نصب ‌مي‌كنند، فقط نشانه قدرت و حاكميت افراد بر آن نقطه است.

* ثروتمندان نمازگزار بي‌توجه به فقراي جامعه، مشمول شفاعت رسول خدا نمي‌شوند

وي ابراز داشت: فلسفه خلقت انسان و جن، عبوديت است و فردي كه عبد خداست، نسبت به نابرابري اجتماعي و اقتصادي نمي‌تواند بي‌تفاوت باشد و اين شاخص قرآني بوده كه پيامبر (ص) نيز به ثروتمندان تذكر مي‌دهند اگر كاري به وضعيت فقرا و ضعفا ندارند، شامل شفاعت ايشان نخواهند شد اگر چه نمازخوان هم باشند.
رحيم‌پور ازغدي صرف كمك كردن به تنگدستان را عملكرد كافي ثروتمندان ندانست و گفت: طبق آيات و روايات كمك كردني ارزشمند است كه بدون تحقير و اذيت باشد؛ حتي كمك دهي همراه با تحقير و منت نيز در نزد خداوند مورد سرزنش قرار گرفته است.

* بدون انفاق و كمك به محرومين تزكيه و تهذيب در جامعه اسلامي محقق نمي‌شود

وي با اشاره به اينكه در قرآن هر جا سخن از تزكيه،‌ تعليم كتاب، حكمت و تربيت است به مسئله انفاق و ايصال ارتباط دارد، ابراز داشت: در هر جامعه‌اي كه اهل انفاق و ايثار نباشد؛ تهذيب الهي در آن جامعه رخ نخواهد داد زيرا چگونه با تنهاخوري و خساست، تزكيه نفس ممكن مي‌شود؟
عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي با تصريح بر اينكه پيامبر (ص) مي‌فرمايد "من براي مكارم اخلاق آمده‌ام " بيان كرد: متأسفانه در جامعه اسلامي كه مدعي تبعيت از سنت پيامبر (ص) خدا را دارد، فاصله طبقاتي، توجه نكردن به وضعيت مظلومان و محروميت هيچ تطابقي با موازين اسلامي ندارد.
رحيم‌پور ‌ازغدي گفت: تزكيه و تربيت در خانواده صالح و جامعه شايسته كه تعادل اقتصادي دارد، معنا مي‌يابد نه در اجتماعي كه فقيري نتواند مشكلات اوليه خود را اعم از اشتغال و ازدواج برطرف كند.
وي افزود: قرآن، همه ما مسلمانان را كارواني مي‌داند كه بايد با هم توسعه پيدا كنيم و جلو برويم، اگر كسي در راه ماند بايد به او كمك كرد و كسي هم نبايد، جلوتر حركت كند اين تعادل اقتصادي است يعني نه مُطرف كه فقط به خودش مشغول شده و مي‌خورد و نه مُصرف كه هميشه بيش از نيازش مصرف مي‌كند و ديگران را هم نابود مي‌كند.
عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي با اشاره به زرنگي و بيشتر بودن رزق عده‌اي از افراد گفت: اينان بايد به ديگراني كه توان كار كردن ندارند، كمك كنند تا كل جامعه به طبقه متوسط ارتقاء يابد.
وي با اشاره به تفاوت جامعه اسلامي با جوامع سرمايه‌داري و عقب مانده افزود: براي توليد ثروت هر كس بخواهد مي‌توانداقدام كند ولي در مصرف بايد ميانه‌رو باشد و بيش از حد نياز اسراف نكند و اخلاق اقتصادي كه در اسلام آمده مرز ميان اقتصاد جامعه اسلامي و غير آن است.

* ازدواج يكي از روش‌هاي قرآني براي عدالت و مبارزه با مفاسد اقتصادي است

رحيم‌پور ازغذي از ديگر مواردي كه در بحث مبارزه با مفاسد اقتصادي در قرآن پي‌گيري كرد، به ازدواج به عنوان پيوند محكم براي تشكيل هسته‌هاي اوليه زندگاني اجتماعي و تربيت نسل بعدي جامعه ياد كرد.
وي گفت: در قرآن آياتي كه از امت متوسط ياد شده به دليل تعادل اقتصادي است و جامعه اسلامي بايد در دنيا ميدان‌دار و مركز تمدن بشري باشد تا ديگر امم نيز نگاهشان به اين امت بوده و پيش رود نه آنكه در حاشيه صحنه بين‌المللي باشد بلكه بايد در متن قرار بگيرد.
عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي امت اسلامي مورد قبول قرآن را امت شايسته‌اي خواند كه اعتدال را رعايت كرده، اعضاي آن مراقب يكديگر هستند تا منحرف نشوند و هم نوع خود را به صبر و عدالت توصيه مي‌كنند.

* اتحاد و اخوت جامعه اسلامي بايد در عمل اتفاق بيفتد

وي گفت: اتحاد امت اسلامي فقط به زبان نبوده و بايد در عمل اتفاق بيفتد و اخوت قرآني يعني وقتي كه فردي از جامعه به مشكلي برخورد با بي‌عدالتي اقتصادي و بي‌اعتنايي ثروتمندان به فقرا روبرو نشود.
رحيم‌پور ازغدي اين دسته از آيات دعوت كننده به اخوت و كرامت انساني را در ارتباط مستقيم با مفاسد اقتصادي دانست و ادامه داد: قرآن توصيه مي‌كند شما ارباب يكديگر نيستيد، همه انسان‌ها آمده‌اند كه از بندگي ديگران آزاد باشند و دائم بر برابري و برادري همه بشريت تصريح دارد.

* قرآن در معامله با غيرمسلمان، رعايت عدالت اقتصادي را توصيه مي‌كند

وي گفت: دعوت به صلح جهاني، رعايت عدالت حتي در معامله با غيرمسلمانان، تجاوز نكردن به حقوق آنان همگي از عدالت اقتصادي مورد تأكيد قرآن كريم است.
رحيم‌پور ازغدي با اشاره به اينكه قرآن و پيامبر اكرم ‌(ص) منطقي ايجاد كردند كه ايمان اخلاقي و اقتصاد اخلاقي از يكديگر جدا نمي‌شوند، گفت: سياست بايد اخلاقي و ديني باشد و اقتصاد هم همين‌گونه، حكومت ابزاري براي به دست‌گيري قدرت و سياست و اقتصاد ابزاري هستند براي توحيد و عدالت در جامعه بشري.

* رسول خدا مي‌فرمايند: امت اسلامي همه اجزاي خود را حفظ كند

وي با تشريح حديث پيامبر خدا (ص) در پاسخ به سؤال مردي كه پرسيد افراد در جوامع ايماني و ديني چگونه بايد باشند؟ ابراز داشت: ايشان با قرار دادن انگشتان دستش در ميان يكديگر فرمودند: رابطه انسان با انسان بايد اينگونه باشد، رابطه فرد با فرد و مومن با مومن مثل اجزاء ساختمان است هر بخشي از ساختمان بخش ديگري را حفظ مي‌كند و امت اسلامي سازمانيست كه همه اجزاء آن يكديگر را حفظ خواهند كرد.
عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي گفت: با تأكيد قرآن و سنت، ارواح امت بايد در يك بدن جمع شود، همچنان كه شعاع خورشيد متصل به آن است امت اسلامي نيز بايد به خداوند متصل‌ شوند.

* قرآن مي‌فرمايد: اگر آنچه را كه دوست داريد، انفاق كنيد به درجه ابرار مي‌رسيد

وي افزود: بندگي فقط به نماز، روزه و حج نيست بلكه مهم‌ترين اعمالش انفاق، صدقه، زكات و كمك به ديگران است، قرآن توصيه مي‌كند اگر مي‌خواهيد به درجه ابرار برسيد، راهي نيست مگر انفاق و اين الگوي صريح قرآني براي زندگاني ارائه شده است، چرا برخي مي‌گويند قرآن كلي‌گويي كرده است، آيا اين عبارات كلي‌گويي است؟
رحيم‌پور ازغدي گفت: مشخصات انفاق اين است كه از آنچه كه مي‌خواهيد و بهترين است، انفاق كنيد نه اضافاتي كه قابل مصرف نيست و اين انفاق قرآني است كه باعث رشد سريع معنوي ‌خواهد شد.
وي با تصريح بر اينكه انفاق براي مسلمانان سخت است اظهار داشت: برخي نماز مي‌خوانند اما خمس نمي‌دهند در حالي كه اين انفاق واجب را عمل نمي‌كنند چه رسد به مستحبي البته صدقه را هم براي دفع بلا مي‌پردازند.
عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي با اشاره به تعارف و تعامل افراد در مناسبات روزانه گفت: متأسفانه همان افراد موقع معامله به صورت ميليوني اموال مردمي را از آن خود مي‌كنند.

* امام علي (ع) مي‌فرمايد: برخي فكر مي‌كنند چون بيشتر دارند بايد بيشتر بخورند

وي با اشاره به حديث امام علي عليه‌السلام گفت: ايشان مي‌فرمايند: برخي تصور مي‌كنند چون بيشتر دارند بايد بيشتر بخورند از خوردن لذت مي‌برند و برخي معتقدند با خوراندن به ديگران، روح انسان بزرگ‌تر مي‌شود و سعي كنيد جزء دسته دوم باشيد.
رحيم‌پور ازغدي ضمن يادآوري آيه انفاق كه در زمان روزه‌داري اهل‌بيت (ع) نازل شد، اظهار داشت: انفاقي موثر است كه آنچه را كه مي‌خواهي و نياز داري به مسكين بدهي و سه روز پشت سر هم موقع افطار اهل‌بيت غذاي خود را به مسكين، اسير و يتيم دادند. اين انفاق رشد و كرامت مي‌آورد.
وي درباره پاسخ پيامبر به سوال كننده‌اي كه گفته بود من قصي‌القلب شده‌ام، اينگونه بيان كرد: ايشان فرمود: اگر مي‌خواهي روح انساني بيابي و قلبت رقيق شود از غذاي خود به فقرا بده و بر سر يتيم دست بكش.
عضو شوراي عالي انقلاب فرهنگي در ادامه به حديثي از امام علي عليه‌السلام اشاره كرده و افزود: ايشان نيز مي‌فرمايند: اگر مي‌خواهيد رحمت خدا بر شما ببارد به فكر ضعفا و محرومين باشيد، همچنان كه در سوره كهف خداوند به رسولش فرمان مي‌دهد در كنار طبقه فقير بمان، آنها را تحمل كن و خودت را نگهدار؛ آنان همان كساني هستند كه صبح و شب خدا را مي‌خوانند، مؤمن‌اند اما فقير و مستضعف هستند يعني همان‌هايي كه انقلاب كردند و جنگ را پيش بردند.
وي گفت: سفارش خداوند اين است كه همنشين‌ افراد فقير باشيد همان كساني كه وجه الهي را اراده كرده‌اند از طبقه محرومين‌اند و از جلوه‌هاي ظاهري دنيا روبرگردان شده‌اند و نه سرمايه داراني كه در رفاه اشرافي زندگي مي‌كنند چون قلب‌شان را از ياد خود غافل كرده‌ايم و رابطه قلبي‌شان را با خود قطع كرده‌ايم.
رحيم‌پور ازغدي افزود: خداوند در بخش ديگر توصيه به پيامبرش مي‌فرمايد: تو به دنبال راضي كردن آنها نباش زيرا آنها به دنبال حرص نفس و اصالت لذت هستند و مدام زياده‌روي مي‌كنند؛ اينان سرشان به خودشان گرم شده و عياشي مي‌كنند. بلكه به دنبال طبقات محروم و مؤمني باش كه تمام توجه‌شان به خداست.
وي در پايان با اشاره به حديثي از امام باقر عليه‌السلام كه از جد بزرگوارش روايت مي‌كنند، ادامه داد: ايشان مي‌فرمايند: اگر ديدي قصي‌القلب شده‌اي، اخلاق انساني نداري و حيواني عمل مي‌كني؛ بايد به دنبال يتيمان بگردي با آنها همنشين شوي، دست بر سرشان بكشي و با ملاطفت و مهرباني برخورد كني كه خداوند اذن مي‌دهد قلب‌تان رقيق شود و از حيوانيت بيرون آيي.