آثار استغفار و اقسام صالحان در روز قیامت
 دعای روز پنجم سرشار از امید به رحمت خداوند و بخش گناهان به واسطه استغفار از محضر الهی است، استاد حسن عرفان در شرح دعای روز پنجم آثار ارزشمند استغفار و برکات آنرا برای مستغفرین بیان نموده است.

اللهمّ اجْعَلْنی فیهِ من المُسْتَغْفرینَ واجْعَلْنی فیهِ من عِبادَكَ الصّالحینَ القانِتین واجْعَلْنی فیهِ من اوْلیائِكَ المُقَرّبینَ بِرَأفَتِكَ یا ارْحَمَ الرّاحِمین.

 (ترجمه دعا)

در فرازی از دعا آمده است، خدایا مرا در این روز از استغفارکنندگان قرار بده.

* معنا و آثار استغفار

استغفار یعنی اینکه، انسان از خدا طلب آمرزش کند، استغفار کردن چند اثر دارد: که در آیات و  روایات بیان شده است.

* آثار استغفار

اولین اثر استغفار این است که گناهان بخشیده می‌شود، امیرالمومنین‌(ع) فرمودند: اگر کسی نیکو استغفار کند، گناهانش پاک می‌شود و یا می‌فرماید: استغفار گناهان را محو می‌کند.

* باران رحمت

اثر دوم استغفار این است که باران را برای انسان‌ها نازل می‌کند، وَيَا قَوْمِ اسْتَغْفِرُواْ رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَيْهِ يُرْسِلِ السَّمَاء عَلَيْكُم مِّدْرَارًا وَيَزِدْكُمْ قُوَّةً إِلَى قُوَّتِكُمْ وَلاَ تَتَوَلَّوْاْ مُجْرِمِينَ؛ (سوره هود آیه 52)

* یاری خداوند به وسیله ...

اثر سوم استغفار یاری‌شدن توسط اموال و فرزندان است، فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا، يُرْسِلِ السَّمَاء عَلَيْكُم مِّدْرَارًا، وَيُمْدِدْكُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِينَ وَيَجْعَل لَّكُمْ جَنَّاتٍ وَيَجْعَل لَّكُمْ أَنْهَارًا؛ ﴿سوره نوح‌، آیه 10﴾

* دفع بلا

امیرالمومنین‌(ع) می‌فرمایند: لو ان الناس حین عصوا انابوا و استغفروا لم یعذبوا و لم یهلکوا اگر مردم هنگامی که گناه کردند انابه و استغفار می‌کردند عذاب و هلاک نمی‌شدند. (شرح آقا جمال الدین خوانساری بر غررالحکم ج5 ص13)

خداوند نیز در قرآن می‌فرماید: وَمَا كَانَ اللّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَأَنتَ فِيهِمْ وَمَا كَانَ اللّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ يَسْتَغْفِرُونَ؛ «سوره انفال آیه 33» تا زمانی که مردم استغفار می‌کنند خدا، آنها را عذاب نمی‌کند.

زیاد شدن روزی نیز، از آثار استغفار کردن است.

امیرالمومنین‌(ع) فرمودند: «استغفر ترزق»، استغفار کن تا به تو رزق داده شود.

* استغفار سی ساله

نقل است، یکی از عرفا می‏گفت: من سی سال است ‏ به خاطر یک "الحمد لله" استغفار می‏کنم.

گفتند چطور؟ گفت: من در بغداد دکاندار بودم، یک وقت خبر رسید فلان بازار بغداد آتش گرفت و سوخت. دکان من هم در آن بازار بود.

به سرعت رفتم ببینم دکان من هم سوخته یا نه؟ کسی به من گفت: آتش به دکان تو سرایت نکرده، گفتم: الحمدلله. بعد با خودم فکر کردم آیا تنها تو در دنیا بودی؟! بالاخره آتش چهار تا دکان دیگر را سوزانده، گفتن"الحمدلله" معنایش این است، «الحمدلله» ‏ دکان من نسوخت، ولی دکان دیگری را سوزاند، بنابراین با گفتن «الحمدلله» من راضی شدم دکان همسایه سوخته شود، بعد به خودم گفتم: تو غصه مسلمین در دلت نیست؟  و من سی سال است که‏ دارم استغفار آن الحمدلله را می‏کنم.

* فراز دیگر دعا این است:

«واجعلنی من عبادک الصالحین القانتین» خدایا ما را در این روز از بندگان صالح و نیایش‌گر خودت قرار بده.

کلمه «صالح» در ادبیات عرب هم صفت عمل و هم صفت فاعل و کننده کار قرار گرفته است، آنجایی که صفت عمل قرار گرفته است مثل آیه 120 سوره توبه که می‌فرماید: مَا كَانَ لِأَهْلِ الْمَدِينَةِ وَمَنْ حَوْلَهُم مِّنَ الأَعْرَابِ أَن يَتَخَلَّفُواْ عَن رَّسُولِ اللّهِ وَلاَ يَرْغَبُواْ بِأَنفُسِهِمْ عَن نَّفْسِهِ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ لاَ يُصِيبُهُمْ ظَمَأٌ وَلاَ نَصَبٌ وَلاَ مَخْمَصَةٌ فِي سَبِيلِ اللّهِ وَلاَ يَطَؤُونَ مَوْطِئًا يَغِيظُ الْكُفَّارَ وَلاَ يَنَالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَّيْلًا إِلاَّ كُتِبَ لَهُم بِهِ عَمَلٌ صَالِحٌ إِنَّ اللّهَ لاَ يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ، خداوند درباره رزمندگان اسلام می‌فرماید: هر چه دستیابی مسلمانان نسبت به دشمنان بیشتر می‌شود، برای آنها عمل صالح نوشته می‌شود.

یا در آیه 105 سوره انبیا می‌فرماید: وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ، در این آیه، «صالح»، صفت برای بندگان خدا قرار گرفته است.

یا در سوره انعام آیه 85 می‌فرماید: وَزَكَرِيَّا وَيَحْيَى وَعِيسَى وَإِلْيَاسَ كُلٌّ مِّنَ الصَّالِحِينَ.

* آثار عمل صالح

و نیز گاهی آثار عمل صالح را بیان می‌کند و می‌فرماید: مَن كَانَ يُرِيدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعًا إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ وَالَّذِينَ يَمْكُرُونَ السَّيِّئَاتِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَمَكْرُ أُوْلَئِكَ هُوَ يَبُورُ؛ (سوره فاطر، آیه 10)، یعنی عمل صالح باعث بالا رفتن عقائد درست انسان می‌شود.

* بهداشت روانی

 خداوند در قرآن می‌فرماید، إِنَّ الَّذِينَ آمَنُواْ وَالَّذِينَ هَادُواْ وَالنَّصَارَى وَالصَّابِئِينَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَعَمِلَ صَالِحًا فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ يَحْزَنُونَ؛ (سوره بقره، آیه 62)

کسانی که عمل صالح انجام می‌دهند هم اجرالهی دارند و ترس و خوفی ندارند، دارای بهداشت روانی و امنیت خاطر هستند.

* حیات طیبه

اثر سوم عمل صالح، حیات طیبه است، مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا كَانُواْ يَعْمَلُونَ؛ (سوره نحل، آیه 97) کسانی که عمل صالح انجام می‌دهند از مرد یا زن، حیات طیبه به آنها می‌دهیم.

* دستگیری از فرزندان صالح

اثر چهارم عمل صالح، دستگیری از فرزندان انسان‌های صالح است در داستان حضرت خضر و حضرت موسی‌(ع) خداوند از زبان حضرت خضر فرماید: وَأَمَّا الْجِدَارُ فَكَانَ لِغُلَامَيْنِ يَتِيمَيْنِ فِي الْمَدِينَةِ وَكَانَ تَحْتَهُ كَنزٌ لَّهُمَا وَكَانَ أَبُوهُمَا صَالِحًا فَأَرَادَ رَبُّكَ أَنْ يَبْلُغَا أَشُدَّهُمَا وَيَسْتَخْرِجَا كَنزَهُمَا رَحْمَةً مِّن رَّبِّكَ وَمَا فَعَلْتُهُ عَنْ أَمْرِي ذَلِكَ تَأْوِيلُ مَا لَمْ تَسْطِع عَّلَيْهِ صَبْرًا؛ (سوره کهف، آیه 82) دو پیغمبر، گنج این دو طفل را حفظ کردند برای اینکه پدر این دو، صالح بود.

اثر دیگر عمل صالح این است که باعث سلام دادن به فرد صالح می‌شود،‌ زیرا میلیون‌ها نفر در کره زمین در نماز خود می‌گویند: «السلام علینا و علی عبادالله‌الصالحین».

* بهشت رفتن بدون حساب

بدون حساب به بهشت رفتن ازآثار دیگر عمل صالح است. مَنْ عَمِلَ سَيِّئَةً فَلَا يُجْزَى إِلَّا مِثْلَهَا وَمَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَأُوْلَئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ يُرْزَقُونَ فِيهَا بِغَيْرِ حِسَابٍ؛ (سوره مومن، آیه 40)

اثر هفتم عمل صالح این است که انسان صالح وارث زمین می‌شود.

وَلَقَدْ كَتَبْنَا فِي الزَّبُورِ مِن بَعْدِ الذِّكْرِ أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُهَا عِبَادِيَ الصَّالِحُونَ؛ (سوره انبیا، آیه 105)

* ولایت خدا بر انسان

اثر دیگر عمل صالح، ولایت کردن خداوند بر انسان می‌باشد إِنَّ وَلِيِّيَ اللّهُ الَّذِي نَزَّلَ الْكِتَابَ وَهُوَ يَتَوَلَّى الصَّالِحِينَ؛ (سوره اعراف، آیه 196)

* راه‌های صالح شدن

یکی از راه‌های پیوستن به صالحان، صدقه دادن است.

دومین راه پیوستن به صالحان ایمان به خدا و عمل صالح است.

وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُدْخِلَنَّهُمْ فِي الصَّالِحِينَ؛ (سوره عنکبوت،‌ آیه 9)

کسانی که ایمان آورده و عمل صالح انجام دادند آنها را در زمره صالحان وارد خواهیم کرد.

والسلام علیکم و رحمه‌الله و برکاته